سقف چیست؟
سقف، از مهم ترین بخش های یک ساختمان بوده که به روش های مختلفی اجرا خواهد شد. این قسمت از بنا، باید از مقاومت لازم در مقابل نیرو های وارده برخوردار بوده تا دچار آسیب نشود.
وجود معایبی همچون وزن بالا، مقاومت پایین در برابر زلزله و عدم کنترل کیفیت در انواع سقف ها باعث شده تا سازندگان و مهندسان به استفاده از سقف فولادی ترغیب شوند. دلیل اصلی استفاده از سقف های فولادی سرعت بالا در ساخت، استحکام بالا ساخت و ساز و مقاومت آن‌ها در برابر زلزله می باشد. وجود معایب زیاد دیگر سقف ها و همچنین لزوم استفاده از مصالح ساختمانی مرغوب به جهت مقاوت در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله، در چند سال پیش باعث شده تا افرادی که در صنعت ساختمان مشغول هستند به فکر بهره گیری از روش های جدید و مصالح جدید بیفتند. در دنیای امروز، استفاده از سیستم های سقف سازی نوین، موجب افزایش سرعت ساخت، سبک سازی و در عین حال مقاوم‌تر کردن ساختمان ها شده که از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. ما، در ادامه ی این مطلب قصد داریم تا شما را با انواع سقف های موجود در سازه ی فلزی آشنا کنیم.
بهترین سقف برای اسکلت فلزی را بشناسیم:
ویژگی های اساسی که سقف یک ساختمان باید داشته باشد، عبارت است از:
یک سقف خوب باید دارای عایق رطوبت باشد، بدین معنا که باید باعث جلوگیری از ورود رطوبت به درون ساختمان شده که این خود مستلزم به کارگیری مصالح مرغوب و عایق رطوبت خواهد شد. از ویژگی های دیگر یک سقف خوب می توان به مقاومت در برابر آتش سوزی، سرما و گرما (زمستان و تابستان) اشاره نمود. یک سقف مستحکم و خوب باید برخوردار از مقاومت و پایداری کافی در برابر بارهایی که قرار است بر آن تحمیل شود، باشد. علاوه بر این مسائل، یک سقف خود باید قادر به تحمل نیرو های وزن خود نیز باشد.
انواع مختلف سقف ساختمان:
در ادامه به معرفی برخی از انواع مختلف سقف های ساختمانی می پردازیم که در ادامه به توضیح و شرح آن ها می پردازیم.
- اول، سقف کامپوزیت یا سقف مرکب.
- دوم، سقف چوبی.
- سوم، سقف تیرچه بلوک.
- چهارم، سقف طاق ضربی.
- پنجم، سقف حفره وافل.
- ششم، سقف پیش تنیده.
- هفتم، سقف یوبوت.
- هشتم، سقف کوبیاکس.
سقف کامپوزیت فلزی چیست؟
سقف کامپوزیت یا سقف مرکب فقط در سازه های اسکلت فلزی قابل استفاده و اجرا دارد. به جهت اجرای یک سقف کامپوزیت، به مصالح زیر نیاز است:
بتن و دال بتنی: از آن جایی که بتن از مقاومت فشاری خوبی برخوردار است، از آن به عنوان عضو فشاری در بالای تیر های فلزی در اجرای سقف کامپوزیت استفاده خواهد شد.
میلگرد حرارتی یا طولی و عرضی: اصولا میلگرد های مورد استفاده از نوع آجدار بوده و به فاصله 20 تا 30 سانتی متر از یکدیگر بر روی سقف قرار داده می شوند.
پروفیل های فولادی یا لانه زنبوری: به جهت افزایش مقاومت کششی سقف از پروفیل های فولادی استفاده می شود.
برش گیر یا گل میخ.
درباره ی انواع سقف های کامپوزیت چه می دانید:
عرشه ی فولادی: به جهت اجرای این سقف به مواردی همچون بتن، ورق گالوانیزه، فلاشینگ، میلگرد و گل میخ نیاز خواهد بود. این نوع سقف کامپوزیت به دلیل سرعت اجرای بالا، در بین پیمانکاران دارای محبوبیت بالایی بوده و جایگزین مناسبی برای سقف های تیرچه بلوک است.
بیشتر بخوانید: بتن پیش آکنده چیست؟ درباره ی کاربرد و مزایای آن چه می دانید؟
روفیکس یا Roofix: برای اجرای این سقف از یک صفحه فلزی مشبک به نام روفیکس که به عنوان قالب بتن ریزی شناخته شده است و از جنس ورق گالوانیزه می باشد استفاده می گردد. مصالح اصلی اجرای این سقف بتن، میلگرد و ورق روفیکس است.
کرومیت: نوعی سقف از پیش ساخته شده بوده که بسیار شبیه به سقف تیرچه بلوک است. برای اجرای آن به بتن، تیرچه فولادی و شمع نیاز بوده که شمع بندی در زیر سقف صورت می پذیرد.
مزیت های استفاده از سقف کامپوزیت:
- اول، عدم نیاز به شمع بندی و امکان اجرای چندین سقف به صورت همزمان.
- دوم، سرعت اجرای بالا به دلیل عدم نیاز به شمع بندی.
- سوم، صرفه جویی در میزان مصرف فولاد به دلیل استفاده از مصالح مرکب.
- چهارم، کاهش وزن نهایی سقف در مقایسه با سقف های طاق ضربی و تیرچه بلوکی.
- پنجم، افزایش سختی و استحکام سقف.
لازم به ذکر است که سقف کامپوزیت را می توان به دو صورت به اجرا در آورد: بدون شمع بندی و به وسیله ی شمع بندی. در روش اجرای سقف کامپوزیت به وسیله ی شمع بندی، در زیر تیر های فولادی و در فواصل از پیش تعیین شده شمع قرار داده خواهد شد.
سقف های تیرچه بلوک:
امروزه یکی از رایج ترین انواع سقف ها در کشور ما، ایران، سقف تیرچه بلوک است. عناصر تشکیل دهنده ی این نوع سقف ها عبارتند از:
- اول، تیرچه.
- دوم، بلوک که می توان از یونولیت نیز استفاده کرد.
- سوم، دال.
- چهارم، میلگرد حرارتی.
- پنجم، میلگرد تقویتی.
- ششم، بتن.
تیرچه که به اشکال سفالی، سیمانی و بتنی؛ و بلوک ها که متشکل از پاشنه شنی، پاشنه سفالی و غیره هستند؛ انواع مختلفی داشته که بسته به نیاز پروژه و تشخیص مهندسین قابل استفاده می باشند. در این مدل سقف، از تیرچه ها به عنوان تیر فرعی و از بلوک ها به عنوان پرکننده ی فضای بین تیرچه ها بهره می گیرند.
مزایای استفاده از سقف تیرچه بلوک:
- اول، عایق صوت، حرارت و رطوبت.
- دوم، مقاومت بالای تیرچه ها در برابر آتش. اگر از یونولیت نسوز به جای بلوک ها استفاده گردد، مقاومت در برابر آتش سوزی بالاتر می رود.
- سوم، افزایش سرعت اجرا به دلیل از پیش ساخته بودن تیرچه ها و بلوک ها.
- چهارم، عدم نیاز به جرثقیل به جهت حمل مصالح به علت سبک بودن تیرچه و بلوک ها.
- پنجم، مقاومت در برابر زلزله و باد.
معایب سقف های تیرچه بلوک چیست؟
- اول، عدم امکان اجرای چند سقف به صورت هم زمان به دلیل استفاده از جک و شمع.
- دوم، عدم قابلیت استفاده در دهانه های بزرگ.
- سوم، بتن پوششی تیرچه ها معمولاً دارای ضخامت کمی بوده که این امر موجب خورده شدن آرماتور ها و در نتیجه کاهش مقاومت خواهد شد.
سقف طاق ضربی چیست ؟
سقف های طاق ضربی یکی از قدیمی ترین انواع سقف در ایران بوده و در قدیم بسیار مرسوم و متداول شناخته شدند. اما به علت عدم مقاومت کافی آن در زمان زلزله، استفاده از آن امروزه چندان رایج نیست. به جهت اجرای این سقف بین دو تیر موازی (پل) تیرهای فرعی به صورت موازی و عمود بر یکدیگر قرار می گیرند. از مصالح دیگر مورد استفاده برای اجرای این سقف ها می توان به ملات گچ، خاک و آجر فشاری اشاره نمود. آجر های فشاری را به وسیله ی ملات گچ و خاک با ضربه دست و اندکی فشار به صورت قوسی اجرا می نمایند.
بیشتر بخوانید: درباره ی سازه های فلزی چه می دانید؟
مزایای سقف طاق ضربی چیست؟
- اول، اجرای راحت و آسان.
- دوم، هزینه ی اجرای کم.
- سوم، عدم احتیاج به شمع بندی.
- چهارم، امکان اصلاح و تغییرات پس از اجرا.
معایب سقف های طاق ضربی چیست؟
- اول، لرزش زیاد در این سقف حتی در زمان راه رفتن بر روی آن. به جهت حل این مشکل معمولاً بین تیر های فرعی، میلگرد هایی به صورت ضربدری قرار داده می شود.
- دوم، وزن بسیار زیاد سازه.
- سوم، خورده شدن آهن در اثر تماس با سیلیکات گچ.
- چهارم، عدم امکان عبور تأسیسات مانند لوله از روی سقف.
- پنجم، عدم مقاومت کافی در زمان وقوع زلزله و تخریب به صورت ریزش آوار بر روی ساکنین.
سقف وافل چیست؟
امروزه در پروژه های زیادی در ایران، از سقف حفره ای وافل استفاده می نمایند که محبوبیت آن روز به روز در حال افزایش است. برای اجرای این سقف، نیاز به سقف کاذب به جهت عبور لوله های تأسیساتی نیست. برای ساخت دال های بتنی نازک و در عین حال قوی و مستحکم، دال های وافل بسیار ایده آل می باشند.
مراحل اجرای سقف وافل
سقف های وافل را می توان به دو روش تخت و مدولار اجرا کرد. در هر دو روش، مراحل اجرایی تقریباً شبیه به هم هستند؛ با این تفاوت که در روش مدولار، سقف به وسیله ی قالب فلزی و یا پلای وود پوشانده نمی شود. مراحل اجرای کار عبارتند از:
- اول، زیرسازی سقف.
- دوم، چیدمان قالب وافل.
- سوم، آرماتوربندی.
- چهارم، بتن‌ریزی.
- پنجم، باز کردن قالب ها.
مزایای سقف وافل:
- اول، هزینه ی اجرای پایین تر در مقایسه با سقف عرشه فولادی و برخی دیگر.
- دوم، عدم نیاز به آرماتور های تقویتی و اتصال آن ها به تیرها و در نتیجه سرعت اجرای بالای آن.
- سوم، بتن ریزی یکپارچه.
- چهارم، به روان کننده بتن نیاز نخواهد بود.
معایب سقف وافل:
- اول، نیاز به کادر تخصصی برای اجرا.
- دوم، عدم قابلیت استفاده برای ساختمان ها با طبقات زیاد؛ چرا که ارتفاع طبقات با این سقف بیشتر بوده و در نتیجه تعداد طبقات کم می شود.
- سوم، عدم قابلیت اجرا برای نواحی با وزش باد زیاد.
- چهارم، نیاز به قالب های خاص که خود باعث افزایش هزینه ی اجرا می شود.
- پنجم، نیاز به نگهداری منظم و دقیق از تأسیسات داخل وافل، در غیر این صورت دال آسیب می بیند.
سقف پیش تنیده چیست؟
سقف پیش تنیده از جدید ترین انواع سقف ساختمانی بوده که به صنعت ساخت و ساز ایران وارد شده اند. برای اجرای این سقف، کابل هایی در داخل دال های بتنی سقف قرار خواهند گرفت. اجرای این سقف چندان ساده و راحت نبوده و بنابراین به دانش فنی کافی، ابزار و ادوات مناسب نیاز دارد. مراحل اجرای این سقف به ترتیب زیر خواهد بود:
- اول، قالب بندی.
- دوم، آرماتوربندی.
- سوم، قرار دادن کابل ها.
- چهارم، نصب chair و تأمین پروفیل کابل ها.
- پنجم، بتن ریزی.
- ششم، عملیات کشش.
مزایای سقف پیش تنیده چیست؟
- اول، تکنولوژی پیش تنیدگی امکان ایجاد دهانه های بزرگ تر در سازه را فراهم می آورد.
- دوم، از آن جایی که در کابل ها انحنا وجود دارد و بتن ها تحت فشار قرار می گیرند؛ دهانه ها را می توان با ضخامت کمتری (در مقایسه با دال های بتی آرمه معمولی) پوشاند.
- سوم، امکان حذف تیر ها.
- چهارم، امکان ستون گذاری نامنظم.
- پنجم، کاهش وزن ساختمان.
- ششم، اجرای سازه با تعداد ستون های کمتر؛ این امر در تأمین پارگینک بسیار مؤثر و کمک کننده خواهد بود. همین مسئله سبب می شود تا بسیاری از افراد فعال در حوزه ی ساخت و ساز، علی رغم هزینه های بالای اجرای آن، این سیستم اجرای سقف را ترجیح دهند.
معایب سقف پیش تنیده:
- اول، نیاز به جرثقیل برای جا به جایی قطعات.
- دوم، طراحی پیچیده و نیاز به دقت زیاد در مراحل اجرا.
- سوم، به دلیل پتانسیل موجود در کابل های مورد استفاده، در اجرای این سقف، تخریب آن ها خطرناک می باشد.
- چهارم، هزینه ی اجرای این سقف زیاد خواهد بود.
سقف یوبوت:
سقف یوبوت بسیار شبیه به سقف کوبیاکس بوده و تنها وجه تمایز آن دو نوع سقف، در نوع و شکل قالب های مورد استفاده می باشد. مصالح مورد نیاز به جهت سقف یوبوت عبارتند از: میلگرد، بتن و قالب های پلی پروپلین. جهت اجرای این سقف قالب های پلی پروپیلن، بین میلگردها بالا و پایین قرار می گیرند. سپس دور این قالب ها بتن ریزی شده و یک سطح صاف و سطح حاصل خواهد شد.
مزایای سقف یوبوت چیست؟
- اول، اجرای سریع.
- دوم، این سقف وزن زیادی نداشته و درنتیجه موثر در کاهش نیروهای افقی در زمان زلزله خواهد بود.
- سوم، به جهت اجرای ستون و فونداسیون به مقاطع کوچک تری نیاز بوده که این خود موجب کم شدن هزینه ها می گردد.
- چهارم، مقاومت نسبتاً خوب در برابر آتش سوزی.
- پنجم، کم شدن مصرف بتن و در نتیجه کاهش هزینه ها.
معایب سقف های یوبوت:
- اول، در صورت شکستگی و یا ترک خوردگی قالب های پلی پروپلین امکان دارد تا بتن به داخل آن ها نفوذ نموده و بنابراین وزن سقف را بالا ببرد.
- دوم، امکان نگه داری و انبار طولانی مدت قالب های پلی پروپلین نبوده؛ چرا که امکان دارد دچار شکستگی و یا ترک گردند.
- سوم، هزینه ی تولید قالب های پلی پروپلین ارزان نبوده و درنتیجه اجرای این سقف در پروژه های کوچک مقرون به صرفه نخوهد بود.
سقف کوبیاکس در اسکلت فلزی:
این سقف ها از نظر ظاهری شبیه به یک دال دو طرفه هستند. در داخل این دال دو طرفه، گوی های توخالی سبک وزنی به صورت منظم قرار داده می شوند. این گوی ها در فضای میان میلگرد های بالا و پایین قرار می گیرند. نقشی که این گوی های توخالی ایفا می کنند، همانند نقشی است که بلوک ها یا فوم، در سقف تیرچه بلوک بازی می نمایند. از هنگام ورود این نوع سقف به ایران، مدت زمان زیادی نمی گذرد؛ اما از آن جایی که اجرای آن زمان بر و پرهزینه باشد؛ باید جوانب اقتصادی آن را در پروژه مدنظر قرار داد.
کلام آخر:
انتخاب یک سقف مناسب برای سازه، به عوامل مختلفی همچون شرایط محیطی و جغرافیای محل اجرای پروژه، بزرگی پروژه، بودجه اجرای پروژه و غیره وابسته است. هر یک از انواع سقف های نام برده شده در این مطلب، دارای مزایا و معایب مخصوص به خود بوده که با در نظر گرفتن آن ها و همچنین سنجیدن شرایط هر پروژه، می توان به انتخاب آن ها اقدام نمود.