از پر کاربرد ترین انواع آرماتورها در سقف تیرچه بلوک، میلگرد های ادکا یا اوتکا نام دارند. در این مقاله علاوه بر آشنایی با میلگرد ادکا، با میلگرد ممان منفی نیز آشنا خواهیم شد. آیا درباره ی ویژگی های این میلگرد ها آشنایی دارید؟ در ادامه ی این مقاله به جزئیات این زمینه خواهیم پرداخت. پس با ما همراه بمانید.
میلگرد ادکا یا اتکا چیست؟
تیرچه ها در آرماتورهای بتنی یا بر روی بال پایینی تیر های فولادی قرار می گیرند. همین موضوع موجب می شود تا در برخی اوقات، تیرچه ها فضای کافی برای نشیمن نداشته باشند. به همین جهت احتمال در رفتن آن ها در زمان عملیات اجرایی مانند بتن ریزی و یا تردد افراد به وجود می آید. برای حل این مشکل از آرماتور های ادکا یا اتکا استفاده می کنند. از این آرماتور ها در قسمتی استفاده می شود که تیرچه به تیر اتصال یافته است. توجه کنید که از ادکا در کنار جوش تیرچه به بال تحتانی استفاده می گردد.
شکل ظاهری این آرماتور به گردن اردک شباهت دارد. میلگرد ادکا ویژگی هایی از جمله امکان قرار گیری آن بر روی هر تیرچه ای را داشته و همچنین قابلیت خم تا 180 درجه را نیز داراست.
مزایای استفاده از میلگرد ادکا:
- اول، باعث استحکام سقف و ترک نخوردن از محل تیر حمال خواهد شد.
- دوم، در زمان گسیخته شدن سازه، سقف به طور کامل فرو نخواهد ریخت.
- سوم، موجب کاهش خیز سقف می گردد.
- چهارم، باعث کاهش بار وارده بر میلگرد های کششی اصلی خواهد شد.
- پنجم، موجب کاهش دامنه ی ارتعاشات می شود.
درباره ی میلگرد ممان منفی چه می دانید؟
از جمله آرماتور های پر کاربرد دیگر در سقف تیرچه بلوک می توان به میلگرد ممان منفی اشاره کرد. فرض در طراحی تیرچه بلوک بر آن است که تیرچه ها همراه با دهانه ی ساده می باشد. همچنین مقدار لنگر آن ها صفر خواهد بود. اما در عمل بدین شیوه نبوده و به علت یکپارچه بودن دال بتنی سقف، مقداری لنگر منفی در دال ایجاد خواهد شد. به همین جهت به منظور تحمل این لنگر منفی، اصلاحاتی انجام گرفته است.
اصلاحات صورت گرفته در جهتی بوده که تیرچه دو سر مفصل در تکیه گاه ها قابلیت تحمل لنگر منفی را دارا هستند. به همین جهت در قسمت فوقانی دال بتنی سقف و بین دو دهانه مجاور از میلگردهای کوچکی استفاده می کنند. این میلگرد ها باعث خنثی شدن نیروی کششی ایجاد شده از لنگر منفی در قسمت بالای دال خواهند شد.
مزیت های استفاده از ممان منفی:
- اول، ترک بر نداشتن سقف از محل تیر.
- دوم، کاهش مقدار بار وارد به میلگرد های کششی اصلی.
- سوم، جلوگیری از فروپاشی کامل سقف در زمان ایجاد گسیختگی.
- چهارم، کاهش خیز سقف.
- پنجم، کم شدن دامنه ی ارتعاشات.
علت نامگذاری میلگرد های ممان منفی آن است که در قسمت ابتدایی و انتهایی تیرچه به کار می روند؛ درنتیجه به آن ها سرتیرچه نیز می گویند. میلگرد های ممان منفی نیز همانند میلگرد ادکا بر روی هر تیرچه ای به کار می روند. میلگرد های ممان منفی حداقل دارای خم 90 درجه هستند.
تفاوت بین میلگرد ممان منفی و میلگرد ادکا:
از میلگرد ممان منفی در همه ی موارد استفاده می کنند؛ چرا که بسیار لازم و ضروری خواهد بود. اما از میلگرد ادکا را زمانی به کار می برند که مقاومت برشی انتهای تیرچه کفایت نکند.
میلگرد ادکا، جهت جلوگیری از ایجاد هر نوع ترک برشی کاربرد دارد و این در حالی است که از میلگرد ممان منفی برای خنثی کردن نیروی کششی از لنگر منفی در قسمت بالای دال استفاده می کند. به همین جهت توجه کنید که عملکرد این دو را با یکدیگر اشتباه نگیرید.
اول، شکل ظاهری: ظاهر و انحنای میلگرد های ادکا به گردن اردک شباهت داشته ولی نوع انحنا و شکل میلگرد ممان منفی، بیشتر به عصا شبیه می باشد.
دوم، ضرورت استفاده: از مهم ترین و اصلی ترین تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی، ضرورت به کار بردن آن ها در سازه ها می باشد. استفاده از میلگرد ممان منفی به خاطر وجود کشش در دو سر تیرچه، ضروری می باشد. از این رو در آیین نامه های عمرانی نیز به ضرورت به کار بردن میلگرد ممان منفی در سقف تیرچه بتنی تاکید شده است، ولی میلگرد اتکا باید زمانی به کار رود که مقاومت برشی انتهای تیرچه کافی نباشد. به معنای استفاده از میلگردهای ادکا ضروری نبوده و هنگامی استفاده می شوند که لازم باشد در انتهای تیرچه ها ظرفیت برش را تأمین نمایند.
سوم، کاربرد: بیشترین استفاده و کاربرد میلگرد ادکا پیشگیری از ایجاد ترک های برشی می باشد، ولی وظیفه ی میلگرد ممان منفی جلوگیری از نیروی کششی ناشی از لنگر منفی در بخش فوقانی دال می باشد.
چهارم، نحوه اجرا: نحوه ی اجرای میلگرد اوتکا و ممان منفی نیز با هم متفاوت است. به صورتی که به منظور اجرای میلگرد اوتکا باید ۱۲ سانتی متر از میلگرد کششی یا کرنشی به داخل ادامه پیدا کند (وارد تکیه‌گاه شود). در غیر این صورت، باید در انتهای تیرچه، با سطح مقطعی معادل با میلگرد کششی و با طول پوشش کافی نصب گردند؛ ولی میلگرد ممان منفی، لازم است با در نظر گرفتن ۱۵ درصد لنگر خمشی در وسط دهانه و در محل تکیه گاه تعبیه گردد. در صورتی که تکیه گاه، میانی باشد، بیشترین لنگر خمشی دهانه های طرفین، ملاک محاسبه قرار خواهد گرفت. میلگردهای ممان منفی به گونه ای نصب می شوند که حداقل تا ۱.۵ دهانه آزاد، از تکیه‌گاه به طرف داخل دهانه، ادامه داشته باشند. نکته دیگر در اجرای میلگرد ممان منفی این است که این میلگرد باید در سر تیرچه نصب گردد، چرا که در دو سر تیرچه ها کشش داریم و باید از میلگرد ممان منفی برای مهار آن استفاده کنیم.
پنجم، هزینه: دیگر تفاوت میلگرد ادکا و ممان منفی مربوط به هزینه استفاده از آنها می باشد. برای این مقایسه و انتخاب آنها باید به قیمت روز میلگرد توجه نمود. از این رو لازم است به طور روزانه، قیمت این دو محصول را بررسی کرده و سپس انتخاب نهایی انجام شود.
بیشتر بخوانید:
سقف عرشه فولادی + نحوه اجرای سقف عرشه فولادی
نکات اجرایی میلگرد ادکا و میلگرد ممان منفی:
اهمیت رعایت کردن نکات اجرایی برای استفاده از میلگرد ادکا، ضروری است.
در ابتدا لازم به ذکر است که به جهت جلوگیری از ایجاد ترک برشی، از میلگرد ادکا استفاده می شود. علت آن است که ادکا نوعی میلگرد تقویت برشی می باشد. جهت استفاده از میلگرد ادکا نیاز به حداقل 12 سانتی متر از میلگرد کششی به داخل تکیه گاه خواهید داشت.
اگر این کار را نکردید، باید میلگرد های ذکر شده را با سطح مقطعی برابر با میلگرد کششی، با طول پوشش کافی در قسمت انتهایی تیرچه نصب کنید. میلگرد منفی با 15 درصد لنگر خمشی بین دهانه در جایگاه تکیه گاه نصب می گردد. اگر تکیه گاه میانی بلاشد، محاسبه ی آن ها نیز از طریق بیش ترین میزان لنگر خمشی دهانه های طرفین انجام می شود.
به طور معمول، تیرچه ها با دو سر مفصل همراه بوده و این گونه فرض و طراحی می گردند. توجه داشته باشید که همواره مقداری گیر و لنگر منفی در تیرچه ایجاد خواهد شد. با کمک گرفتن آرماتور منفی، می توان، گیر و لنگر منفی که در آن ایجاد گشته است را در تیرچه مقابله می کند. لازم به ذکر است که در دو سر تیرچه کشش وجود دارد؛ درنتیجه استفاده از میلگرد ممان منفی مهم و ضروری خواهد بود.
میلگرد ادکا را از کجا می توان خریداری کرد؟
شما می توانید میلگرد های ادکا را در فروشگاه ها و همچنین کارگاه های تولید و فروش میلگرد می توان تهیه نمود.
ویژگی‌های میلگرد اوتکا
از جمله ویژگی های میلگردهای اوتکا، می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- اول، به منظور ساخت میلگرد ممان منفی، از میلگردهای آجدار سایز کوچک مثل سایز ۸، ۱۰، ۱۲ و گاهی ۱۴ میلی متر استفاده می گردد.
- دوم، زاویه خم این آرماتور، باید حداقل ۹۰ درجه باشد.
شباهت های میلگرد اتکا و میلگرد ممان منفی
ویژگی های بارز میلگردهای اتکا و ممان منفی بسیار شبیه به یکدیگر می باشند. شباهت این دو نوع میلگرد را می توان به شکل زیر دسته بندی نمود:
- اول، بالا رفتن استحکام سقف.
- دوم، کاهش میزان بار به میلگردهای کششی.
- سوم، جلوگیری از ترک برداشتن سقف.
- چهارم، جلوگیری از ارتعاشات و خیز سقف.
- پنجم، مقاوم شدن سازه سقف در مقابل زلزله.
کلام آخر:
در مقاله ی فوق ما به بررسی میلگردی به نام ادکا یا اوتکا پرداختیم. همانطور که پیش از این نیز گفته شد، این میلگرد ها جهت رفع مشکلات تیرچه هایی که احتمال در رفتن در زمان عملیات وجود دارد، استفاده می گردد. میلگرد ادکا باعث کم شدن خیز سقف، دامنه ی ارتعاشات و بالا رفتن استحکام سقف خواهد شد.