شاتکریت چیست؟

درباره ی شاتکریت چه می دانید؟

شاتریک یا بتن پاشی از شیوه های جدید اجرای سازه های بتنی شناخته شده است. در بعضی از عملیات اجرایی مثل اجرای پوشش موقت تونل ها، عملیات ترمیمی و اجرا نمودن سازه های جدار نازک، یا حتی هنگامی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه است، به کارگیری بتن پاشیده شده یا شاتکریت که واژه ی آمریکائی است و یا گانایت که واژه انگلیسی است؛ شاید تنها راه حل منطقی به شمار رود. به کارگیری از این مدل بتن به وسایل و تجهیزات خاص، تجربه و کارگران مجرب در بتن پاشی نیاز خواهد داشت.در مقایسه با بتن معمولی، خوبی و مزیت بتن شاتکریت این است که تنها به یک سطح نیاز داریم تا بتن پاشی صورت گیرد و به قالب بندی نیازی نخواهد بود.در حالت کلی عملیات شاتکریت بنا بر زمان اضافه نمودن آب اختلاط به مخلوط به دو شکل خشک و تر انجام می شود.

اول، شاتکریت مخلوط خشک چیست؟

در شاتریکت خشک، مخلوط مصالح سنگی و سیمان از یک طرف به وسیله ی کمپرسور هوا و آب از سمت دیگر به کمک پمپ به سر یک نازل تزریق گشته و در محل نازل بعد از مخلوط شدن با هم به سطح کار پاشیده می گردند. از این شیوه به منظور روکش و همچنین کارهای تعمیراتی که ضخامت آن ها کمتر از ۱۰ سانتی متر است، استفاده خواهد شد. از سمت دیگر نیز به علت اینکه در این شیوه از سنگدانه های درشت استفاده نمی گردد؛ درنتیجه این بتن مقاومت فشاری بالایی نخواهد داشت. به علت اینکه تنها در مرحله ی آخر آب به مخلوط افزوده می شود، امکان دارد به همه ی دانه ها و مخلوط ما، آب کافی نرسد و در نهایت عملیات هیدراته شدن به درستی انجام نشود، درنتیجه در ادامه ی کار نیز به علت نچسبیدن بتن به محل مورد نظر قسمت زیادی از آن به هدر خواهد رفت.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

دوم، شاتکریت مخلوط تر:

در شیوه ی تر، مخلوط نهایی بتن به وسیله ی نیروی باد از سر نازل پاشیده خواهد شد. البته در بتن پاشی محدودیت هایی در اندازه ی سنگدانه ها وجود نخواهد داشت. این حد در انگلستان ۱۰ میلیمتر می باشد. به عبارتی اگر حداکثر اندازه ی سنگدانه ها از یک سانتی متر کوچکتر بود، به عملیات بتن پاشی، گانایت و اگر بزرگتر باشد شاتکریت گفته می شود.

نکات اجرایی در شاتکریت:

در شیوه ی بتن پاشی خشک که رایج تر از روش تر می باشد؛ حداکثر اندازه دانه ها به طور معمول به ۱۰ میلی متر و به ندرت به ۲۰ میلی متر محدود می گردد که مورد تأکید مبحث نهم مقررات ملی ساختمان ایران نیز می شود. همچنین نسبت وزنی مناسب سنگدانه به سیمان در این شیوه میان ۳.۵ تا ۴ می باشد. به علاوه به علت اینکه در شیوه ی خشک به منظور انتقال سنگدانه ها به سر نازل نیاز به تزریق آب نخواهد بود؛ به طور معمول نسبت نهایی آب به سیمان پائین و در نهایت کیفیت عمل بالا می باشد. در مقام مقایسه در صورت استفاده از مواد روان کننده، می توان نسبت آب به سیمان را در شیوه ی تر به ۰.۴ نیز محدود نمود. عیار رایج سیمان در شیوه ی تر در حدود ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب می باشد. در این صورت انتظار می رود که بتوان به یک مقاومت مشخصه ۲۸ روزه نمونه های مکعبی، میان ۳۵ تا ۵۵ مگاپاسکال دست یافت.

مشخصات بتن های پاشیدنی یا شاتکریت:

• اول، ماسه مصرفی خواهد توانست تیزگوشه یا گرد گوشه باشد.
• دوم،‌ نسبت آب به سیمان به منظور این مدل بتن چیزی در حدود ۰.۵ تا ۰.۳۵ است.
• سوم، همانطور که بالاتر نیز گفته شد حداکثر اندازه سنگدانه های مصرفی ۲۰ میلی متر می باشد.
• چهارم، نسبت های اختلاط؛ در حدود یک بخش سیمان و ۴.۵ – ۴ بخش سنگدانه خشک غیر متراکم است.

اپراتوری شاتکریت خشک:

در عمل، اپراتوری شیوه ی خشک مشکل تر از روش تر است؛ چرا که در شیوه ی تر قبلا آب مورد نیاز به بتن افزوده می شود. به علاوه میزان خروجی شاتکریت در شیوه ی تر بیشتر از روش خشک که تقریبا ۳ متر مکعب در ساعت می باشد و می تواند به حدود ۱۰ متر مکعب در ساعت برسد.

به کارگیری الیاف در شاتکریت:

از سال ۱۹۶۰ به بعد، به کارگیری از انواع الیاف در شاتکریت به جهت تسلیح آن رایج می شود؛ به صورتی که میزان الياف فولادی به کار می رود، در شاتکریت در سطح جهان در سال ۱۹۷۰ به میزان یکصد هزار تن تخمین زده شده است. ابعاد الياف به کار رفته در شاتکریت خواهد توانست از ۱۲ تا ۵۰ میلی متر تغییر نماید. میزان رایج الياف شاتکریت نیز در حدود ۳ تا ۵ درصد وزنی آن است. میزان پرت شاتکریت نیز بسته به عوامل گوناگونی از جمله زاویه پاشش و فاصله نازل از سطح کار دارد.

عوامل موثر در انتخاب شاتکریت:

• اول، میزان پرت و دور ریز.
• دوم، هزینه های اجرایی.
• سوم، محل اجرای عملیات.
• چهارم، مهارت و توانایی اپراتور.
• پنجم، دسترسی به تجهیزات و وسایل.
• ششم، مقاومت و پایداری در مقابل هوازدگی.